เปิด“แผล”เศรษฐกิจ แดนมังกร : หนี้ รัฐบาลท้องถิ่นจีน
Nation Channel เกี่ยว กับเศรษฐกิจจีน
โดย ดร.อักษรศรี (อติ สุธาโภชน์) พานิชสาส์น
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
คอลัมน์ “มองจีน มองไทย” กรุงเทพธุรกิจ
ปัญหาการก่อหนี้สินของรัฐบาลท้องถิ่นจีนรวมกัน สะสมพอกพูนเป็นมูลค่ามหาศาล จนกลายเป็น “แผล”ใหญ่ของเศรษฐกิจจีนไปแล้ว
ดิฉันเพิ่ง จะบินกลับมาจากการเดินทางไปสำรวจ“จีน อีสาน” ที่มณฑลเหลียวหนิงและมณฑลจี๋หลินนาน 1 สัปดาห์เต็ม จึงมีข้อมูลเชิงพื้นที่มาฝากคุณผู้อ่านอีกเช่นเคยค่ะ บ่อยครั้งของการเดินทางไปเก็บข้อมูลในแต่ละ มณฑลจีน ดิฉันจะหาโอกาสแวะเวียนไปถ่าย รูปเก็บภาพอาคารที่ทำการของรัฐบาลท้องถิ่นจีน เพราะช่างใหญ่โตโอ่อ่า อลังการ และก่อสร้างด้วยงบประมาณมหาศาล เสมือนกับจะแข่งขันกันอวดความมั่งคั่งมั่งมีของรัฐบาลแต่ละท้อง ที่แต่ละเมืองของจีน
ด้วย ระบบบริหารปกครองแบบกระจายอำนาจออกจากส่วนกลาง (Decentralization) ทำให้รัฐบาลท้องถิ่นจีนค่อนข้างมีอิสระในการสร้างรายได้และการใช้จ่ายเงินงบ ประมาณที่หามาได้ในท้องถิ่นตนเอง (แม้ว่าบางส่วนจะต้องส่งไปให้รัฐบาลกลาง)
ผู้ อ่านอาจจะเริ่มสงสัยว่า รัฐบาลท้องถิ่นจีนสามารถสร้างรายได้ของตนเองโดยวิธีใดได้บ้าง ก่อนอื่นต้องไม่ลืมว่า ระบบ ของจีนไม่เหมือนกับเมืองไทยในหลายเรื่อง รวมทั้งเรื่องที่นักลงทุนหรือประชาชนทั่วไปต้องจ่ายสิทธิในการใช้ที่ดินให้ กับรัฐบาลท้องถิ่น จึงกลายเป็นแหล่งราย ได้หลักของรัฐบาลท้องถิ่นจีนจากการเรียกเก็บเงินค่าสิทธิในการใช้ ที่ดิน โดยเฉพาะเก็บจากบรรดาโรงงาน หรือโครงการอสังหาริมทรัพย์ต่างๆ ที่เข้าไปลงทุนในท้องถิ่นที่ตนดูแล
ยิ่ง ไปกว่านั้น รัฐบาลท้องถิ่นจีนหลายแห่ง ยังนิยมที่จะควักเงินลงทุนพัฒนาโครงการก่อสร้างสินทรัพย์ถาวร ต่างๆ ด้วยตนเอง เช่น การก่อสร้างศูนย์ธุรกิจ ห้างสรรพสินค้า ตึกอาคาร อพาร์ทเมนท์ให้เช่า แหล่งรายได้อีกทาง ของรัฐบาลท้องถิ่นจีนจึงมาจากการคาดหวังผลกำไรจากการลงทุนโครงการ ก่อสร้างสินทรัพย์ถาวรและอสังหาริมทรัพย์ต่างๆ
อย่าง ไรก็ดี แม้ว่ารัฐบาลท้องถิ่นในหลายมณฑล ของจีนอาจจะหาเงินเก่ง สามารถสร้างรายได้เข้าท้องถิ่นตนได้มาก โดยเฉพาะการแข่งขันกันดึงดูดการลงทุนจาก ต่างประเทศเพื่อจะได้เก็บภาษีและค่าธรรมเนียมต่างๆ มาเป็นรายได้เข้ารัฐบาลของตน แต่ในขณะ เดียวกัน รัฐบาลท้องถิ่นจีนส่วนใหญ่ก็ใช้เงินเก่งไม่ใช่ย่อย
นอก จากจะใช้เงินไปกับการก่อสร้างอาคารที่ทำการของรัฐบาลตนเองอย่าง ยิ่งใหญ่อลังการดังที่กล่าวข้างต้น รัฐบาลท้องถิ่นจีนยังชอบ ที่จะแข่งขันกันสร้างความเจริญในทางวัตถุ เช่น การก่อสร้างสะพาน ถนน ตึก สูงระฟ้า และสัญลักษณ์ประจำเมืองต่างๆ เพื่อใช้เป็นเสมือนสิ่งสะท้อนหน้าตาและภาพลักษณ์ของมณฑล รวมไปถึงการอัดฉีดโฆษณาและสร้างจุดขายของตนผ่านสื่อโทรทัศน์ เพื่อโปรโมทและโชว์ศักยภาพของท้องถิ่นตน ท่านผู้อ่านที่เคยเดินทางไปเมืองจีนบ่อยๆคง จะรู้สึกไม่ต่างกับดิฉันเวลาเปิดดูรายการโทรทัศน์จีน เพราะจะเต็มไปด้วยโฆษณาและสโลแกนที่แข่งขัน กันเน้นว่า เมืองของฉันดีอย่างนั้นดี อย่างนี้
อย่าง ไรก็ดี ในช่วงวิกฤตการเงินโลกตั้งแต่ปี 2008 ภายใต้มาตรการกระตุ้น เศรษฐกิจของรัฐบาลกลางในการอัดฉีดเศรษฐกิจจีนให้เติบโตและสั่ง การให้ธนาคารของรัฐต่างๆ เร่งปล่อยสินเชื่อเพื่อหนุนการลงทุนจำนวนมาก จึงเป็นเสมือนการเปิดไฟเขียวให้รัฐบาลท้องถิ่นจีนได้ไปขอกู้ ยืมและใช้เงินไปกับสารพัดโครงการเพื่อตอบสนองต่อนโยบาย กระตุ้นเศรษฐกิจภายในของจีนในช่วงวิกฤตดังกล่าว ซึ่งมีทั้งโครงการที่จำเป็นและไม่จำเป็น จนเกิดการใช้จ่ายเกินตัวและก่อหนี้สะสมมหาศาล
การ เดินทางไปจีนรอบนี้ ดิฉันยังได้แวะไปที่กรุงปักกิ่งด้วย และได้เห็นตัวอย่างกรณีของการลงทุนก่อสร้างศูนย์กีฬาทางน้ำ Water Cube ที่ออกแบบทันสมัย เพื่อโชว์ความยิ่งใหญ่ของจีนช่วงเป็นเจ้าภาพกีฬาโอลิมปิก แต่ในขณะนี้ ศูนย์ดังกล่าวกลับกลายเป็นภาระของรัฐบาลท้องถิ่นปักกิ่งที่ต้องดูแล เนื่องจากไม่สามารถหารายได้ที่มากพอกับค่าใช้จ่ายในการบำรุง รักษาที่สูงมาก มีรายงานว่า ศูนย์กีฬาดังกล่าวได้สร้างภาระงบประมาณทำให้รัฐบาลปักกิ่งจนมีบัญชีติดลบถึง ปีละ 11.3 ล้านหยวน
ดัง นั้น ด้วยความมีอิสระในการบริหารจัดการเงินรายได้และรายจ่าย ของท้องถิ่นตน ประกอบกับพฤติกรรมการใช้จ่ายเงินที่ไม่เกิดดอกออกผลของรัฐบาลท้องถิ่นจีน หลายแห่ง แม้ว่าจะมีกลไกและหน่วย งานระดมทุนของรัฐบาลท้องถิ่นจีนที่เรียกว่า Local Government Financing Vehicle : LGFV แต่ในขณะนี้ได้เกิดปัญหาการก่อหนี้สินของ รัฐบาลท้องถิ่นจีนรวมกันสะสมพอกพูนเป็นมูลค่ามหาศาล และกลายเป็น “แผล” ใหญ่ของเศรษฐกิจจีนไปแล้วค่ะ
จากรายงาน ตัวเลขทางการของสำนักงานสถิติแห่งชาติจีนในปี 2010 รัฐบาลท้องถิ่นจีนมี หนี้สินสาธารณะรวมกันทั้งหมดคิดเป็นสัดส่วนสูงถึงร้อยละ 26. 9 ของ GDP ประเทศจีน ด้วยมูลค่าสูงกว่า 10.7 ล้าน ล้านหยวน (1.68 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ) ตัว เลข“อภิมหาหนี้” ของรัฐบาลท้องถิ่นจีนก้อนนี้มีมูลค่าสูงกว่า GDP ของประเทศไทยเราอยู่หลายเท่าตัว
ยิ่ง ไปกว่านั้น หากนำหนี้สาธารณะทั้งหมดของจีน (หนี้รัฐบาลกลางและหนี้รัฐบาลท้องถิ่นรวมกัน) ก็จะมีสัดส่วนสูงถึงร้อยละ 68 ของ GDP ประเทศจีน
ผล จากการตรวจสอบของสำนักงานตรวจสอบบัญชีแห่งรัฐของจีน ยังระบุว่า ในจำนวนหนี้เฉพาะส่วนของรัฐบาลท้องถิ่นจีนดังกล่าว พบว่า มี เงินมากถึง 5.3 แสนล้านหยวนที่ถูกใช้ไปอย่างฉ้อฉล และไม่ชอบมาพากล เช่น การแอบนำไปลงทุนอย่างผิดกฎหมายในตลาดอสังหาริมทรัพย์ ตลาดหุ้น และยัง พบความผิดปรกติในการรับประกันเครดิต และการหมุนเวียนที่ผิดปรกติในบัญชีของรัฐบาลท้องถิ่นจีน เป็นต้น
ที่ สำคัญ หนี้รัฐบาลท้องถิ่นจีนส่วนใหญ่ เป็นการกู้ยืมมาจากธนาคารของรัฐในจีน และจะถึงกำหนดต้องชำระ คืนภายในปี 2015 สูง ถึงประมาณร้อยละ 70 ของยอดหนี้ดังกล่าว จึงเกิดการตั้งคำถามถึงความสามารถในการชำระหนี้ของรัฐบาลท้องถิ่นจีนเหล่า นั้น โดยเฉพาะโอกาสที่รัฐบาลท้องถิ่นจีนหลายแห่งจะผิดนัดชำระหนี้ ไม่สามารถจ่ายคืนหนี้ตามกำหนดเวลา
ประกอบ กับในช่วงปีที่ผ่านมา รัฐบาลกลางหันมา เข้มงวดกับโครงการอสังหาริมทรัพย์และควบคุมการเกิดภาวะฟองสบู่ทำ ให้ราคาอสังหาริมทรัพย์ลดลง จึงส่งผลต่อเนื่องให้รัฐบาลท้องถิ่นจีนหลายแห่งต้องสูญเสียรายได้หลักจากการ เรียกเก็บสิทธิในการใช้ที่ดินเพื่อระดมเงิน เป็น ต้น
ดัง นั้น หาก ปัญหาภาระหนี้สินก้อนมหาศาลของรัฐบาลท้องถิ่นรุงรังบานปลายและ ไม่สามารถจัดการได้ ในที่สุด ก็ย่อมจะ ส่งผลด้านลบต่อระบบการธนาคารและการเงินโดยรวมของประเทศจีน
ใน ขณะนี้ หลังจากที่ได้เริ่มมีการรายงานและแสดงตัวเลขมูลค่าหนี้มหาศาลของรัฐบาลท้อง ถิ่นจีนผ่านสื่อต่างๆ ทั้งในประเทศจีนและต่างประเทศ รัฐบาลกลางจีนได้เริ่มขยับตัวเพื่อแก้ปัญหา ภาระหนี้ก้อนใหญ่ดังกล่าว โดยเฉพาะความ พยายามหาหนทางให้รัฐบาลท้องถิ่นลดการพึ่งพาภาคอสังหาริมทรัพย์ และมีการทดลองอนุญาตให้รัฐบาลท้องถิ่นจีนบาง แห่ง เช่น เซี่ยงไฮ้ สามารถออกพันธบัตร ของตนเองเพื่อระดมทุน อย่างไรก็ดี พันธบัตรดังกล่าวให้ผลตอบแทนต่ำ และส่วนใหญ่ขายให้กับธนาคารพาณิชย์จีน
เมื่อ เดือนมีนาคมที่ผ่านมา นายเวินเจียเป่า นายกรัฐมนตรีจีนพยายามออกมาสร้างความมั่นใจในเรื่องนี้ในระหว่างการประชุม NPC สภาประชาชนจีน โดยการรายงานตัวเลขต่างๆ เพื่อยืนยันว่า “รัฐบาลจีนสามารถควบคุมความเสี่ยงและจัดการปัญหาหนี้ สาธารณะของรัฐบาลท้องถิ่น” ได้ในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ดี เราคง ต้องจับตาเกาะติดประเด็นนี้ต่อไป
โดย สรุป ตัวเลขภาระหนี้มหาศาลของรัฐบาลท้องถิ่นจีนสะท้อนให้เห็นว่า แม้ประเทศจีนจะสามารถผงาดและขยายตัวจนมี ขนาดเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับ 2 ของโลกได้อย่างรวดเร็ว แต่ ก็ใช่ว่าเศรษฐกิจแดนมังกรจะสวยงามและดูดีไปหมด หากแท้จริงแล้ว ยังคงมี “แผล” หรือปัญหาหลายด้าน และต้องลุ้นจนตัวโก่ง เพื่อดูว่า รัฐบาล กลางของจีนจะสามารถโชว์ฝีมือในการบริหารจัดการเพื่อรักษาแผล หรือขจัดจุดอ่อนดังกล่าวได้หรือไม่
ดิฉันจะมาทยอยเปิด “แผล”เศรษฐกิจแดนมังกรในด้านอื่นๆ อีก เช่น ปัญหาช่องว่างทางรายได้ ปัญหาCorruption ในจีน หากสนใจ โปรดติดตามได้ในคอลัมน์ “มองจีน มองไทย” กรุงเทพธุรกิจ http://www.bangkokbiznews.com/home/news/politics/opinion/aksornsri/news-list-1.php
FYI ทีวี Nation Channel เกี่ยวกับ เศรษฐกิจจีน ในรายการ "มองเรามองโลก" ออกอากาศ 20 พค.ค่ะ
หากสนใจ คลิก link ชมรายการได้ค่ะ
ช่วงที่ 1
http://www.youtube.com/watch?v=z_EEAOVnEO0&feature=g-upl
ช่วง ที่ 2
http://www.youtube.com/watch?v=bP5dBO3vIuo&feature=relmfu
ช่วง ที่ 3
http://www.youtube.com/watch?v=6cE9WOfFtwk&feature=relmfu
